بانک تجارت با هدف ارتقای بهرهوری مالی بنگاهها، کاهش هزینه تأمین سرمایه در گردش و جلوگیری از انحراف منابع به بخشهای غیرمولد، از محصول جدید و راهبردی خود با عنوان «برات الکترونیکی» رونمایی کرده است؛ ابزاری که بهعنوان هسته اصلی نظام تأمین مالی زنجیره تأمین (SCF) در این بانک عمل کرده و اکنون یکی از پیشرفتهترین روشهای تامین مالی مبتنی بر گردش واقعی کالا و خدمات در کشور به شمار میرود.
در شرایطی که بخش زیادی از مشکلات واحدهای تولیدی ناشی از کمبود نقدینگی، بروکراسیهای پیچیده دریافت تسهیلات و هزینه بالای تأمین سرمایه در گردش است، بانک تجارت با ورود ساختارمند به حوزه SCF عملاً مدل سنتی تامین مالی را بازآرایی کرده و امکان تأمین مالی یکپارچه را به جای تأمین مالی مجزای هر یک از بنگاههای زنجیره فراهم آورده است.
ضرورت تحول در تامین مالی تولید
در مدل سنتی، هر یک از حلقههای زنجیره تامین از تولیدکننده مواد اولیه تا واحد مونتاژ و توزیع بهصورت جداگانه به بانک مراجعه کرده و برای دریافت سرمایه در گردش، وثیقهگذاری و طی مراحل متعدد بانکی را تجربه میکنند. این فرآیند نهتنها هزینه تامین مالی را افزایش میدهد، بلکه بهدلیل تعدد پروندهها، هم بانک و هم بنگاهها را با پیچیدگیهای اداری روبهرو میکند.
در نتیجه، قیمت تمامشده محصولات افزایش یافته و در مواردی سودآوری تولید از بین میرود؛ مسئلهای که طی سالهای گذشته به تعطیلی برخی واحدهای کوچک و متوسط منجر شده است.
در چنین فضایی، تامین مالی زنجیرهای بهعنوان یک روش کارآمد جهانی، امکان تجمیع اعتبار، افزایش سرعت گردش مالی، حذف هزینههای غیرضروری و هدایت منابع به سمت تولید واقعی را فراهم کرده است.
برات الکترونیکی؛ سنگبنای SCF در بانک تجارت
بانک تجارت با معرفی «برات الکترونیکی» گام مهمی برای توسعه یک مدل مدرن، امن و شفاف در تأمین مالی تولید برداشته است.
برات الکترونیکی، یک سند قابل انتقال و دارای پشتوانه حقوقی است که بر اساس تعهد بانک صادر میشود و بنگاه خریدار را قادر میسازد بدون مراجعه مستقیم به تسهیلات سنتی، مواد اولیه و خدمات مورد نیاز خود را از تأمینکنندگان خریداری کند.
این ابزار با سه رکن اصلی عمل میکند:
• براتدهنده (متقاضی): بنگاه یا شرکتی که مواد اولیه یا خدمات مورد نیاز خود را خریداری میکند.
• براتگیر (بانک تجارت): متعهد و ضامن پرداخت وجه در سررسید.
• ذینفع: فروشنده کالا یا خدمات که میتواند برات را نگه دارد یا از طریق سامانه اکوتام به دیگران منتقل کند.
وجود ضمانت بانک تجارت، مهمترین امتیاز این ابزار است؛ زیرا فروشندگان با اطمینان از قطعی بودن پرداخت در سررسید، معاملات خود را با سرعت و امنیت بیشتری انجام میدهند.
کارکردهای عملیاتی و نقش اکوتام
سامانه اکوتام بهعنوان بستر الکترونیکی مدیریت براتها، امکان انتقال، خردشدن مبلغ، مشاهده سوابق و انجام عملیات کامل زنجیره را بدون مراجعه حضوری فراهم میکند.
این ویژگی باعث میشود برات الکترونیکی نهتنها ابزار تامین مالی باشد، بلکه یک مکانیسم دیجیتال برای تسهیل جریان کالا، کاهش اختلافات مالی و افزایش شفافیت در زنجیره تأمین محسوب شود.
قابلیت خرد شدن مبلغ برات، یکی از نوآوریهای مهم این ابزار است؛ به این معنا که ذینفع میتواند بخشی از برات را برای تضمین خرید مواد اولیه یا انتقال به سایر حلقههای زنجیره مصرف کند؛ بدون اینکه کل سند را جابهجا کند. این مکانیزم در صنایع بزرگ همچون فولاد، پتروشیمی، قطعهسازی و زنجیرههای خردهفروشی، کاربرد گستردهای دارد.
مزیتهای کلیدی ابزار برای بنگاهها و اقتصاد
بانک تجارت با طراحی این محصول، چند چالش اساسی تولید را هدف قرار داده است:
• افزایش دسترسی به سرمایه در گردش بدون نیاز به تکرار فرآیند تسهیلات در هر حلقه
• جلوگیری از انحراف منابع به بخشهای غیرمولد
• ایجاد یک زنجیره شفاف مالی در بستر امن دیجیتال
• کاهش هزینه نهایی تأمین مالی به دلیل انتقال اعتبار از بانک به کل زنجیره
• تسریع در معاملات B2B با پشتوانه ضمانت بانک
• افزایش پایداری تولید و کاهش توقف خطوط
این مزیتها در کنار یکپارچگی دیجیتال، سبب شده است برات الکترونیکی بانک تجارت در کوتاهمدت با استقبال بنگاههای متوسط و بزرگ مواجه شود و در افق میانمدت، جایگزین بخشی از تامین مالی سنتی شود.
کارمزدها و ساختار هزینهای محصول
کارمزدها بر اساس مصوبات رسمی بانک مرکزی تعیین شده و در بانک تجارت با ساختاری رقابتی اعمال میشود:
•کارمزد قبولی برات الکترونیکی: حداکثر ۲.۲۵ درصد سالانه از مبلغ برات
•کارمزد انتقال برات: یک دهم درصد مبلغ انتقال
•حق تمبر: ۰.۵ در هزار مبلغ سند برای صدور و انتقال
این ارقام در مقایسه با هزینههای تأمین مالی میانمدت و کوتاهمدت سنتی، کاهش چشمگیری را برای بنگاهها به همراه دارد و شفافیت محاسباتی آن نیز یکی از جذابیتهای محصول است.
جایگاه این ابزار در راهبردهای کلان بانک تجارت
ورود به حوزه SCF و راهاندازی برات الکترونیکی، هماهنگ با نقشه راه تحول دیجیتال بانک تجارت و تکمیلکننده مسیر توسعه ابزارهای مدرن مالی در این بانک است.
بانک تجارت پیشتر ابزارهایی نظیر SCF مبتنی بر ضمانت اعتباری، سامانههای مدیریت زنجیره پرداخت و راهکارهای یکپارچه شرکتی را توسعه داده بود و «برات الکترونیکی» اکنون حلقه تکمیلی این سبد محصولات محسوب میشود.
با توجه به رشد صنایع داخلی، پیچیده شدن ساختارهای تجاری و نیاز شرکتها به نقدینگی سریع، پیشبینی میشود بانک تجارت در افق آینده، سهم قابلتوجهی از بازار تامین مالی زنجیرهای را به دست بگیرد و این ابزار به یکی از ستونهای اصلی چرخه تأمین مالی بنگاهها تبدیل شود.
می توان گفت برات الکترونیکی بانک تجارت یک محصول مدرن، دیجیتال، کاربردی و مورد نیاز صنایع امروز است که میتواند:
• هزینه تأمین مالی را کاهش دهد
• شفافیت و اعتماد بین بنگاهها را افزایش دهد
• جریان کالا و پول را همگام و قابل رصد کند
• و از همه مهمتر، مسیر تولید را از وابستگی به تسهیلات پیچیده بانکی جدا کند
این ابزار در کنار زیرساختهای دیجیتال بانک تجارت، نقطه آغاز تحول در زنجیره تأمین کشور است و میتواند سهم مهمی در چابکسازی بخش تولید، مدیریت نقدینگی و تقویت اقتصاد مولد ایفا کند.