ندا جعفری - در سالهایی که بحرانهای زیستمحیطی، ناترازی انرژی و کاهش پایداری منابع فسیلی بیش از گذشته عیان شدهاند، بازنگری در سیاستهای صنعتی و انرژی دیگر یک انتخاب نیست؛ بلکه ضرورتی غیرقابل اجتناب است. توسعهای که بدون توجه به ظرفیتهای طبیعی و زیستی رقم بخورد، نهتنها ناپایدار، بلکه بهنوعی انتقال بار بحران به آیندگان خواهد بود.
در چنین شرایطی، انرژیهای تجدیدپذیر بهعنوان یکی از ارکان کلیدی توسعه جهانی، جایگاهی فراتر از یک راهحل فناورانه یافتهاند. دیگر سخن گفتن از انرژیهای پاک، صرفاً از جنس مسائل محیطزیستی نیست؛ بلکه پیوندی استوار با امنیت ملی، عدالت بیننسلی، تابآوری اقتصادی و عدالت انرژی دارد.
ایران، کشوری با تنوع اقلیمی گسترده، از تابش آفتاب در فلات مرکزی تا ظرفیتهای بادی در غرب و شمال شرق، پتانسیلهای قابل توجهی در حوزه انرژیهای نو دارد. اما بهرهگیری از این منابع، زمانی معنا پیدا میکند که در چارچوبی هوشمندانه و با نگاهی توسعهمحور مورد استفاده قرار گیرد؛ نگاهی که انرژی را نه صرفاً برای مصرف بیشتر، بلکه بهمثابه اهرمی برای دستیابی به توسعه متوازن، اشتغالزا و پایدار در نظر میگیرد.
در این میان، نقش نهادهای توسعهای همچون سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران (ایدرو) از اهمیت راهبردی برخوردار است. ایدرو که تجربهای چند دههای در اجرای پروژههای کلان صنعتی دارد، طی سالهای اخیر با درک اهمیت انرژیهای تجدیدپذیر در آینده اقتصاد و صنعت کشور، در حال برداشتن گامهایی مؤثر در این حوزه است.
از گامهای نوآورانه ایدرو میتوان به فراخوان تجمیعی ساخت نیروگاههای خورشیدی اشاره کرد. این طرح با هدف حمایت از صنایع کشور، تأمین برق پایدار و غلبه بر ناترازی مصرف انرژی شکل گرفته و فرصتی برای مشارکت گسترده سرمایهگذاران فراهم آورده است. در این مدل، سرمایهگذاران میتوانند بدون ورود به فرآیندهای پیچیده اخذ مجوز، از طریق همافزایی با ایدرو، نسبت به احداث نیروگاههای خورشیدی با مقیاسهای مختلف اقدام کنند. ایدرو در این طرح، ضمن تجمیع تقاضا و ارائه بستههای پشتیبانی، امکان بهرهگیری از ظرفیت فاینانس خارجی و کاهش ریسک سرمایهگذاری را فراهم میسازد. این اقدام، نمونهای بارز از رویکرد تسهیلگر و آیندهنگر نهادهای توسعهای در مسیر سبز صنعت است.
با این وجود، یکی از چالشهای اساسی در این مسیر، ناترازی سرمایهگذاری در حوزه انرژیهای تجدیدپذیر است. پروژههای این حوزه، اغلب با مشکلاتی همچون نبود تأمین مالی پایدار، عدم هماهنگی میان نهادهای اجرایی، ضعف نظام تعرفهگذاری و ریسکپذیری پایین بخش خصوصی مواجهاند. ایدرو با ایفای نقش تسهیلگر، نهتنها در صدد کاهش این چالشها برآمده، بلکه با ایجاد ساختارهای جدید، زمینه را برای ورود مطمئنتر بخش خصوصی نیز فراهم کرده است.
ضروری است در مسیر توسعه ملی، سازمانهایی با چشمانداز بلندمدت مانند ایدرو، از نخستین نهادهایی باشند که از تحولات و نیازهای استراتژیک کشور مطلع شده و بهموقع وارد عمل میشوند. تأخیر در ورود به موضوعاتی چون انرژیهای تجدیدپذیر، به معنی از دست دادن فرصتهای کلیدی برای بازسازی اقتصاد و ارتقای زیستپذیری کشور است. ایدرو با ورود پیشدستانه به این عرصه، میتواند الگویی برای سایر نهادهای توسعهای کشور باشد.
در جمعبندی باید گفت انرژیهای تجدیدپذیر، صرفاً ابزارهایی فناورانه برای جایگزینی سوختهای فسیلی نیستند؛ بلکه نمادی از دگرگونی درک ما از توسعهاند. کشوری که بتواند میان رشد اقتصادی، حفظ محیطزیست و عدالت اجتماعی تعادل برقرار کند، در آینده جهان جایگاهی تعیینکننده خواهد داشت. مسیر ایران بهسوی توسعه پایدار، از انرژیهای پاک آغاز میشود و به بازنگری در ساختارهای کلان اقتصادی و صنعتی میانجامد. در این مسیر، نقش فعالانه و هوشمندانه نهادهایی چون ایدرو، نهتنها الزامی بلکه حیاتی است.
