پس از ماهها رکود و نوسان، بازار سرمایه ایران بار دیگر به جایگاه محوری خود در جذب نقدینگی و تأمین مالی تولید بازگشته است. با تعدیل سیاستهای ارزی، افزایش جذابیت صادرات و اصلاح مسیر قیمتگذاری، بورس اکنون در موقعیتی قرار دارد که میتواند نهتنها سرمایههای سرگردان را به خود جذب کند، بلکه نقش مؤثری در تقویت پایههای اقتصاد ملی در شرایط تحریمی ایفا کند.
در شرایطی که اقتصاد ایران همچنان با محدودیتهای ناشی از تحریمهای خارجی مواجه است، بازار سرمایه بهعنوان یکی از معدود مسیرهای شفاف و درونزا برای تأمین مالی تولید و توسعه، نقشی حیاتی یافته است. چراکه مدیران سازمان بورس و اوراق بهادار با سرلوحه قرار دادن شعار سال تلاش کردهاند که با وجود فراز و فرودهای متعدد اقتصاد و سیاست، ظرفیت بالای بورس ایران برای جذب سرمایههای خرد و کلان را گوشزد کنند. حتی در این مسیر با رایزنی برای اصلاح سیاستهای اقتصادی دستوری زمینه بازگشت اعتماد عمومی به بورس را فراهم کنند تا بازار به موتور محرک رشد اقتصادی بدل شود.
درواقع تجربه سالهای اخیر نشان داده که نرخ ارز، بیش از هر متغیر دیگری، بر روند بازار سهام ایران اثرگذار بوده است. چون بخش عمدهای از ارزش بازار متعلق به شرکتهای صادراتمحور و تولیدکنندگان کالاهای پایه است که سودآوری آنها مستقیماً با نرخ تسعیر ارز گره خورده است. به همین دلیل درخواست برای اصلاح سیاستهای دستوری برای مهار نرخ ارز یا قیمتگذاری کالاها، همواره مورد تأکید مدیران بورسی بوده است. چراکه سیاستهای دستوری تنها در کوتاهمدت موفق به سرکوب قیمتها میشود و در نهایت مانند یک تله اثری جهشی در تورم داشتهاند.
اکنون شاهد این هستیم که پس از مذاکرات بازارساز، تالار دوم ارزی برای کشف نرخهای واقعیتر راهاندازی شده است، به همین دلیل نشانههایی از بازگشت تعادل به سیاستهای ارزی دیده میشود. این تحولات، نهتنها به شفافیت بیشتر در قیمتگذاری محصولات بورسی منجر شده، بلکه زمینهساز بازگشت سرمایهگذاران به بازار سهام را فراهم کرده است. حال با توجه به تجربه نیمه دوم سال ۱۴۰۳ و حتی سالهای ۹۷ و ۹۸ نشان میدهد که تعدیل نرخ ارز، در صورت همراهی با سودآوری واقعی شرکتها، بستر یک رالی پایدار در بورس فراهم است.
از سوی دیگر، افزایش سهم صادرات خالص از تولید ناخالص داخلی به ۱۴ درصد در بهار امسال و رشد سهم صادرات به ۲۷ درصد، نشاندهنده تغییر ساختار اقتصاد به سمت تولید صادراتمحور است. این تغییر، در شرایط تحریمی، یک مزیت راهبردی برای کشور محسوب میشود و شرکتهای بورسی، بهویژه در صنایع فلزات، پتروشیمی و معدنی، در خط مقدم این تحول قرار دارند. به همین دلیل فعالان بورس بر تسعیر نرخ ارز تأکید ویژهای دارند.
در چنین فضایی، بازار سرمایه میتواند نقش کلیدی در جذب سرمایه، تأمین مالی تولید، توسعه زیرساختها و حتی کاهش وابستگی به منابع بودجهای ایفا کند. ارزش بازار بورس تهران که اکنون به محدوده ۹۰ میلیارد دلار نزدیک شده، در مقایسه با ارزش داراییهای شرکتها و نرخ ارز، در یکی از پایینترین سطوح تاریخی خود قرار دارد. این وضعیت، فرصتی کمنظیر برای سرمایهگذاری بلندمدت و بازسازی اعتماد عمومی به بازار است.
در مجموع میتوان ادعا کرد اگر سیاستگذاران اقتصادی با اصلاحات ساختاری، تقویت شفافیت و حمایت از بازار سرمایه بهعنوان بازوی تأمین مالی مولد همراه شوند، بورس میتواند به یکی از پیشرانهای اصلی رشد اقتصادی در دوران تحریم تبدیل گردد. زیرا بستر آن فراهم است، همانطور که هوارد مارکس گفته است: «مهمتر از اینکه چه چیزی میخرید، این است که به چه قیمتی میخرید» و امروز، قیمتها در بورس تهران، بیش از هر زمان دیگری، شایسته توجه سرمایهگذاران هوشمند است.
